ARACILI SİSTEM HAKKINDA GENEL BİLGİ

Elektronik ürün senetlerinin (ELÜS) güven, serbest rekabet ve istikrar içinde şeffaf ve kolay bir şekilde işlem görebilmesini teminen 5174 sayılı “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu”nun 53.ncü maddesi çerçevesinde tanzim edilen 27/02/2017 tarih ve 2017/9986 sayılı Bakanlar Kurulu kararı gereğince, Türkiye Ürün İhtisas Borsası A.Ş. (TÜRİB) kuruluşu gerçekleştirilmiş olup 2018 yılından itibaren faaliyete geçirilmiştir.

Tüm Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) alım ve satım işlemleri, 13 Ocak 2025 tarihinden itibaren sadece bölgesel aracı kurumlar üzerinden yapılacaktır. Bölgemizdeki aracılık hizmetleri Borsamızın iştiraki olan Marmara Ürün Piyasası Aracı Kurumu A.Ş. (Marmara ÜPAK) tarafından sağlanacaktır. Lisanslı depolarda bulunan ürünler için düzenlenen Elektronik Ürün Senetlerinin (ELÜS) alım satım işlemleri, yatırımcılar (üyeler ve üreticiler) tarafından www.marmaraupak.com.tr adresinden veya Marmara ÜPAK mobil uygulamaları üzerinden, sisteme doğrudan emir girme yoluyla internet tabanlı bir alım satım sistemi üzerinden gerçekleştirilecektir.  Bu kapsamda Borsamız Marmara Ürün Piyasası Aracı Kurumu A.Ş. (Marmara ÜPAK) ile sözleşme imzalamak suretiyle ACENTE olmuştur.

17 Nisan 2025 tarihli Resmî Gazetede yayınlanan Yönetmelik değişikliğiyle; TÜRİB Platformuna daha önce kaydolmuş gerçek kişilerin (çiftçi/yatırımcı) Marmara ÜPAK’a bilgilerinin aktarımı mümkün olmaktadır. 

TÜRİB kaydınızı Marmara ÜPAK'a aktarmak veya Marmara ÜPAK'a yeni kayıt yaptırmak için lütfen TIKLAYINIZ...

TÜRİB’de Yeni Dönem Başlıyor

Türkiye Ürün İhtisas Borsası’nda (TÜRİB) gerçekleştirilen işlemlere aracılık etmek üzere Ürün Piyasası Aracı Kurumlarının (ÜPAK) devreye alınması çalışmaları kapsamında; 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun ürün ihtisas borsalarını düzenleyen 53. maddesinde değişiklik yapılmıştır. Değişiklik, 29.05.2024 tarihli ve 32560 numaralı Resmi Gazete’de yayımlanan 7511 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yürürlüğe girmiştir.

 1. Ürün ihtisas borsalarına ilişkin Kanun değişikliğinin kapsamı

TÜRİB’in işlettiği piyasaları daha güvenli hale getirmek ve yatırımcı güvenini artırmak amacıyla 5174 sayılı Kanunda aşağıdaki düzenlemeler yapılmıştır:

• Borsada gerçekleştirilen işlemlerden doğan yükümlülüklerin, alım satıma aracılık eden ÜPAKlar veya ÜPAKların takas ve saklama hizmeti aldığı kuruluşlar tarafından yerine getirilmesi düzenlenmiştir.
• Borsada gerçekleştirilen işlemlerden doğan yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmesini sağlamak ve yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmemesinden doğabilecek zararların tazmini amacıyla, sermaye piyasası mevzuatına benzer bir yaklaşımla, TÜRİB veya TÜRİB tarafından takas merkezi olarak yetkilendirilen kuruluşça teminat alınabilmesi ve garanti fonu oluşturulabilmesine yönelik düzenleme yapılmıştır.
• TÜRİB’de gerçekleştirilen işlemlerden dolayı TÜRİB veya TÜRİB tarafından takas merkezi olarak belirlenecek kuruluşun mali sorumluluğu, alınacak teminatlar ve garanti fonu varlıklarıyla sınırlandırılmıştır.
• Alınacak teminatların ve oluşturulabilecek garanti fonunun kuruluşu, işletimi, kullanımı ve katılımcılarına ilişkin usul ve esaslar T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecektir.
• Alınacak teminatların ve garanti fonundaki varlıkların amacı dışında kullanılmaması ve korunması Kanun seviyesinde güvence altına alınmıştır.

Ayrıca, ÜPAK'ların vereceği hizmetler arasına, müşteri hesaplarındaki nakit alacak bakiyelerinin nemalandırılması hususu eklenmiştir. Böylece yatırımcıların ÜPAKlar nezdinde tutulacak varlıklarının daha etkin yönetilmesi amaçlanmaktadır.

2. Kanun Değişikliğinin Amacı Aracılı Sistemin Güçlendirilmesi

5174 sayılı Kanun’da yapılan değişikliklerle, 2024 yılı ikinci yarısında devreye alınacak aracılı sistemde ÜPAKlar T.C. Ticaret Bakanlığı’ndan faaliyet izni almalarını müteakip TÜRİB’e üye olacaklardır. ÜPAKlar aracılığıyla gerçekleştirilen işlemlerden doğan yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmesine yönelik mekanizmalar oluşturularak, katılımcıların güveni artırılmaktadır. Değişiklikler, ürün ticaretinin uluslararası borsacılık standartlarına uyumlu ve daha güvenli bir ortamda gerçekleştirilmesini sağlamaktadır.

Aracılı sistem ile alıcı ve satıcılar ÜPAKlara kaydolup, emir iletimini ÜPAKların sunduğu web şube, mobil aplikasyon ve telefon gibi araçlarla ileteceklerdir. ÜPAKlar topladıkları emirleri TÜRİB’e ileteceklerdir. TÜRİB’e iletilen emirler, gerçekleşen işlemler ve bunlara ilişkin işlem teyit ve raporlamalar ÜPAKlar tarafından yapılacaktır.

Bu yeni yapı ile daha geniş katılımlı, likit ve derin bir piyasada, spot ve vadeli işlem piyasasının gelişimi ve etkin fiyat oluşumu sağlanacaktır. Bu gelişmeler, lisanslı depoculuk ve elektronik ürün senedi kullanımını yaygınlaştırarak çiftçilerin, tüccarların ve sanayicilerin finansmana erişimini kolaylaştıracak ve gıda güvenliğini güçlendirecektir.